Choroba zwyrodnieniowa stawów (zwana także artrozą lub gośćcem zwyradniającym) to schorzenie polegające na postępującej degradacji i zniekształcaniu stawów całego szkieletu.
Zazwyczaj choroba zwyrodnieniowa stawów rozpoczyna się po 50. roku życia, w tej grupie wiekowej dotyczy już co trzeciej osoby. Przyjmuje się, ze powyżej 75. roku życia cierpi na nią już 80% populacji.
Objawy choroby zwyrodnieniowej stawów
Objawami choroby są bóle i ograniczenie ruchomości w stawach. Na początku dolegliwości bólowe są związane z ruchem, a wraz z rozwojem schorzenia mogą występować nawet w spoczynku. Towarzyszą im obrzęk, czasem słyszalne trzeszczenie w stawie, ograniczenie zakresu ruchomości.
Wraz z rozwojem choroby może dochodzić do widocznych zniekształceń w obrębie zajętych chorobowo stawów. Bóle mogą obejmować wszystkie stawy, jednak najczęściej lokalizują się w tych, które były już wcześniej uszkodzone, np. urazem lub zapalnie. Istnieją też takie miejsca na szkielecie, które z powodu naturalnych uwarunkowań są szczególnie narażone na rozwinięcie się zmian zwyrodnieniowych.
Należą do nich m. in.: lędźwiowy odcinek kręgosłupa – narażony na duże przeciążenia, szczególnie u osób otyłych, prowadzących siedzący tryb życia. Bóle krzyża występują nawet u połowy dorosłej populacji i często są pierwszym objawem rozwijającej się artrozy. Kolejnym miejscem są stawy biodrowe, kolanowe (szczególnie u otyłych kobiet) oraz stawy rąk. Od drobnych stawów rąk choroba często zaczyna się w podeszłym wieku powodując pogorszenie sprawności przy codziennych czynnościach, które sami pacjenci kładą niesłusznie na karb wieku.
Przyczyny powstawania choroby zwyrodnieniowej stawów
Przyczyn artrozy jest wiele. Może występować idiopatycznie (oznacza to, że jej przyczyna jest nieznana) lub być konsekwencją innych chorób, urazów lub wad wrodzonych. Ogólnie uważa się, że czynnikami predysponującymi do zachorowania są czynniki genetyczne, płeć żeńska, nadwaga i otyłość, powtarzające się przeciążenia na określone stawy, osłabienie mięśni okołostawowych.
Prawdopodobieństwo zachorowania wzrasta wraz z wiekiem, dlatego też długo uważano, że chorobę zwyrodnieniową stawów za naturalną konsekwencję starzenia się organizmu.
Możliwe powikłania
W przypadku nieleczonej, długo trwającej choroby może dojść do znacznych zmian w stawach oraz zniekształceń, które uniemożliwiają im spełnianie swoich zadań i powodują problemy z poruszaniem się. Czasem prowadzi to do znacznego kalectwa pacjenta i ograniczenia jego aktywności życiowej.
Rozpoznanie i leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów
Diagnostyka opiera się charakterystycznym obrazie choroby w wywiadzie pacjenta oraz badaniu fizykalnym. W celu potwierdzenia obecności zmian i oceny ich zaawansowania stosuje się badania radiologiczne.
Leczenie jest długotrwale i skomplikowane. Jego celem jest złagodzenie obecnych objawów i zapobieganie postępowi choroby. Obejmuje eliminację czynników ryzyka (czyli np. redukcję masy ciała) oraz fizykoterapię, stosowanie odpowiednich pomocy i sprzętów odciążających zajęte stawy. Bardzo ważną rolę odgrywa pomoc psychologiczna. W celu złagodzenia bólu stosuje się leczenie farmakologiczne doustne lub iniekcje dostawowe. W ciężkich stanach zaleca się leczenie operacyjne z wszczepieniem endoprotez, które zastępują zajęte przez chorobę stawy.
