Choroby reumatyczne to niejednorodna grupa schorzeń, w których dochodzi do przewlekłego stanu zapalnego tkanki łącznej w organizmie. Dzieje się tak zazwyczaj z powodu nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego.
Objawy reumatyzmu
Objawami tej grupy chorób są zmiany w układzie ruchu – kościach i stawach, obejmujące bóle, zaburzenia ruchomości, zniekształcenia prowadzące czasem do całkowitego usztywnienia stawów. Poza tym, chorym dokuczają dolegliwości związane z innymi układami i narządami.
Jedną z najczęściej występujących – ok. 1% populacji – jest reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) zwane potocznie reumatyzmem lub gośćcem przewlekłym postępującym. Kobiety chorują trzy razy częściej niż mężczyźni, często w bardzo młodym wieku, przed 30. rokiem życia. Choroba polega na przewlekłym zapaleniu błony maziowej, która wyściela stawy. Jej przebieg może być różny, czasem bardzo łagodny, czasem szybki i gwałtowny, prowadzący do szybkiego pogorszenia się sprawności chorych.
Głównymi i pierwszymi objawami choroby są ból i obrzęk (często z zaczerwienieniem) stawów. Schorzenie to zazwyczaj zaczyna się od małych stawów rąk, które są zajęte symetrycznie (u obydwu rąk te same stawy jednocześnie). Dochodzi do ograniczenia ruchomości w tych stawach, co pogarsza codzienną sprawność pacjentów. Z czasem dochodzi do zajęcia innych stawów, głównie stóp, kolan i barków.
Charakterystyczna jest nieprzyjemna sztywność w stawach, którą pacjenci odczuwają rano i która trwa ok. 1 godzinę po przebudzeniu. Czasem wyczuwalne są guzki reumatoidalne. Niejednokrotnie zdarza się, że RZS na początku daje niecharakterystyczne objawy, które pacjenci ignorują lub bagatelizują. Są to przewlekłe niewyjaśnione stany podgorączkowe, utrata apetytu, chudnięcie, osłabienie. Często dołączają do nich bóle mięśniowe i uczucie ogólnego rozbicia.
Przyczyny powstawania chorób reumatycznych
Przyczyna choroby jest nieznana. Istnieje wiele hipotez związanych z obserwacjami, że często pierwszy epizod choroby jest wyzwalany przez duży, nagły stres psychiczny, wysiłek fizyczny, uraz lub poród.
Możliwe powikłania
Choroba może prowadzić do inwalidztwa i powikłań nie tylko ze strony układu ruchu. Stany zapalne mogą powstawać także np. w sercu, układzie chłonnym, płucach, nerkach, narządzie wzroku.
Rozpoznanie i leczenie chorób reumatycznych
Diagnoza opiera się na dokładnym wywiadzie z pacjentem i badaniu fizykalnym. Charakterystyczny obraz oraz uzupełniające badania radiologiczne pozwalają za zdiagnozowanie tego schorzenia. Na zdjęciach RTG radiolog jest w stanie ocenić zaawansowanie zmian i zniszczenia obecne z stawach. Poza tym, istotne są wyniki laboratoryjnych badań krwi, głównie czynników zapalnych (OB, CRP) oraz czynnika reumatoidalnego (RF). Często RZS towarzyszy anemia.
Leczenie choroby jest wieloetapowe i skomplikowane. Podaje się leki wpływające na przebieg choroby oraz leki doraźnie łagodzące istniejące objawy. Bardzo ważne jest, żeby pacjenci regularnie odwiedzali opiekującego się nimi lekarza reumatologa. Poza tym, bardzo ważna jest rehabilitacja pod okiem specjalisty, fizykoterapia (m. in. laseroterapia, leczenie światłem, niskimi temperaturami, nagrzewanie, masaże) oraz wsparcie psychologiczne. W cięższych przypadkach stosuje się leczenie chirurgiczne.
