Zespół jelita drażliwego (ZJD lub IBS – Irritable Bowel Syndrome) to powszechna choroba, której istotą są zaburzenia motoryki (czyli funkcjonowania) jelit.
Zespół jelita drażliwego może pojawić się w każdym wieku, częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn. W jelitach nie występują wtedy żadne zmiany organiczne, ale pacjenci mają szereg objawów utrudniających lub czasem uniemożliwiających normalne funkcjonowanie.
Jest to najczęstsza przewlekła choroba jelit, dotyka ok. 10% społeczeństwa. U ponad połowy chorych współistnieją zaburzenia psychiczne (zazwyczaj o charakterze nerwicowym).
Objawy zespołu jelita drażliwego
Zespołowi temu towarzyszy szeroki wachlarz objawów. Wyróżnia się trzy główne postaci choroby w zależności od symptomów dominujących w danym typie. Są to postaci: biegunkowa, zaparciowa i mieszana.
Stałym elementem jest ból brzucha, stały lub przemijający, zazwyczaj nasilający się po posiłku i ustępujący po wypróżnieniu. Ból może być bardzo silny, ale prawie nigdy nie budzi pacjentów w nocy. W postaci biegunkowej dominują biegunki, ale zdarzają się też zaparcia, w postaci zaparciowej zaś jest odwrotnie.
U niektórych pacjentów zaburzenia rytmu wypróżnień występują naprzemiennie – to typ mieszany. Inne dolegliwości to wzdęcia brzucha, nudności, wymioty, zgaga, czasem domieszka śluzu z kale.
Przyczyna powstawania choroby
Przyczyna choroby nie jest znana. W ostatnich latach szeroko dyskutuje się udział czynników psychicznych w powstaniu choroby. Pacjenci chorujący na zespół jelita drażliwego są zazwyczaj osobami nerwowymi, ze skłonnością do odczuwania niepokoju i depresji. Poza tym, rozwojowi choroby może sprzyjać nadmierny rozrost flory bakteryjnej w jelitach, zaburzenia czucia trzewnego, przebycie infekcji jelit oraz niewłaściwa dieta.
Choć choroba ta jest przewlekła i potrafi bardzo utrudniać pacjentom życie, jej przebieg zazwyczaj nie pozostawia żadnych poważnych czy trwałych następstw zdrowotnych. Bardzo istotny jest tutaj aspekt psychologiczny, ponieważ pacjenci żyjąc w ciągłym bólu i dyskomforcie, często wtórnie do ZJD zaczynają cierpieć z powodu zaburzeń psychicznych.
Tym bardziej, że lekarze czasem bagatelizują ich dolegliwości, kiedy po przeprowadzeniu szczegółowych badań nie znajdują żadnych zmian organicznych w układzie pokarmowym.
Jak rozpoznać zespół jelita drażliwego ?
Rozpoznanie opiera się przede wszystkim na wywiadzie, badaniach ogólnych (krwi, moczu, kału) i wykluczeniu innych chorób jelit. Niepokojące są objawy typu zmniejszenie masy ciała, gorączka, krew w stolcu, anemia, powinny skłonić lekarza do szczegółowych badań, ponieważ obecność ZJD nie wyklucza współistnienia innych poważnych chorób.
Leczenie zespołu jelita drażliwego
Warunkiem skutecznej terapii w tej chorobie jest nawiązanie dobrej współpracy z pacjentem. Chorzy najczęściej wiedzą, co im szkodzi, a co poprawia ich stan i tego powinni się trzymać. Wskazana jest obserwacja własnego organizmu i modyfikowanie diety zgodnie z jego preferencjami.
W postaci biegunkowej można pozwolić sobie na wprowadzanie do diety produktów zapierających, natomiast w postaci zaparciowej preferuje się żywność z dużą zawartością błonnika, który ułatwia regularne wypróżnienia.
Przy współistniejących zaburzeniach psychicznych zaleca się odpowiednie leczenie, skuteczna bywa psychoterapia. Poza tym podaje się środki farmakologiczne łagodzące bóle brzucha, regulujące rytm wypróżnień oraz łagodzące wzdęcia.
