W jaki sposób jedzenie, które spożywamy może być przyswojone i wykorzystane na potrzeby organizmu? Gdzie dochodzi do wchłaniania substancji i jaki narząd jest za nie odpowiedzialny? Jak możemy się domyślać, wszystko zależy od jelit.
Ten kilkunastometrowy odcinek przewodu pokarmowego ma w naszym ciele niebagatelną funkcję. Nie tylko trawi przyjęty pokarm, ale też umożliwia wykorzystanie strawionych substancji poprzez wchłonięcie ich do krwioobiegu. Najważniejszą rolę odgrywają tu kosmki jelitowe- struktury błony śluzowej jelit, które znacząco zwiększają ich powierzchnię. Zdrowa błona śluzowa i zachowana funkcja kosmków to bardzo ważne czynniki warunkujące prawidłową pracę jelit.
Jeśli jelita chorują, cierpi cały organizm, który stopniowo pozbawiany jest substancji odżywczych pochodzących z pokarmu. Pomimo tego, że odżywiamy się właściwie, może u nas wystąpić niedobór pokarmowy i niedożywienie. Całość tych zaburzeń to właśnie zespół złego wchłaniania.
Opis choroby
Zespół złego wchłaniania nie jest odrębną jednostką chorobową, a raczej zbiorem objawów występujących przy różnych schorzeniach jelit. Powierzchnia chłonna jelit może zmniejszać się w wyniku mniej lub bardziej zaawansowanego zaniku kosmków, przetok jelitowych( obecność nieprawidłowych połączeń anatomicznych z innymi strukturami organizmu) czy częściowego usunięcia jelit.
Objawy zespołu złego wchłaniania
Głównym objawem zespołu są powtarzające się biegunki, wywołane przez obecność niewchłoniętych resztek pokarmowych. Biegunki te występują z reguły po posiłkach i mogą mieć różny charakter. Często zdarzają się biegunki tłuszczowe- można je rozpoznać po specyficznym, przykrym zapachu i oleistej konsystencji, która bywa trudna do usunięcia z muszli klozetowej. Na skutek fermentacji pokarmów pacjentom często towarzyszą bóle brzucha, utrata apetytu, nudności, wzdęcia i uczucie pełności. Jeśli proces chorobowy toczy się przewlekle z czasem dochodzi do nasilenia objawów ogólnych, związanych z niedoborami pokarmowymi: utratą masy ciała, przemęczeniem, osłabieniem, niedokrwieniem, zwiększoną utratą włosów czy skurczami i bólami mięśniowymi. Na niedobory pokarmowe reaguje też skóra, która staje się blada, sucha, łuszcząca się i pękająca.
Przyczyny powstania choroby
Zespół złego wchłaniania może wystąpić w przebiegu niemal każdej choroby jelit, która upośledza ich funkcję. W praktyce najczęściej zdarza się w chorobach zapalnych jelit, jak choroba Leśniowskiego- Crohna, wrzodziejącym zapaleniu jelit, a także przewlekłym zapaleniu trzustki, wątroby czy celiakii (nieprawidłowa tolerancja glutenu). Zasiedlenie jelita przez nieprawidłową florę bakteryjną i związane z tym procesy zapalne również mogą prowadzić do zespołu złego wchłaniania.
Możliwe powikłania
Długotrwale upośledzone wchłanianie naraża organizm na liczne deficyty pokarmowe i związane z tym osłabienie i wyniszczenie. Niedobór żelaza prowadzi do zmniejszonej produkcji hemoglobiny i skutkuje niedokrwistością. W przypadku młodych kobiet, zespół złego wchłaniania może być przyczyną trudności z zajściem w ciążę, bądź jej donoszeniem. Wszystkie te powikłania mogą być wyeliminowane, jeśli choroba zostanie wcześnie wykryta, a niedobory uzupełnione za pomocą odpowiedniej suplementacji.
Jak rozpoznać zespół złego wchłaniania ?
W rozpoznaniu zespołu złego wchłaniania duże znaczenie ma wykonanie morfologii, która wykazuje anemię, niedobór makro- i mikroelementów oraz białka. Aby określić przyczynę zaburzeń wykonuje się pełną diagnostykę gastrologiczną polegającą na badaniu kału na pasożyty jelitowe, gastroskopii w celu oceny stanu błony śluzowej jelit, kontrastowego badania rentgenowskiego i ultrasonograficznego jamy brzusznej. Badania te pozwalają zwykle zlokalizować toczący się proces chorobowy.
Leczenie zespołu złego wchłaniania
Jeśli nie doszło do dużego osłabienia organizmu czy też odwodnienia, pobyt w szpitalu z reguły nie jest konieczny. Brakujące składniki pokarmowe, jak białko, żelazo czy witaminy muszą być podane pozajelitowo. Lekarz zaleci choremu odpowiednią dietę oraz farmakoterapię przyczynową stwierdzonych zaburzeń. Mogą to być antybiotyki i chemioterapeutyki w przebiegu zakażeń, leki przeciwzapalne jak sulfosalazyna czy mesalazyna w nieswoistych zapaleniach jelit lub też brakujące enzymy trzustkowe, jeśli przyczyna zaburzeń tkwiła w upośledzeniu funkcji trzustki.
