Bakterie opanowały świat dużo wcześniej niż pojawili się na nim ludzie i bez wahania można powiedzieć, że wiedzą dużo więcej o przystosowaniu się do zmiennych warunków klimatycznych i ekologicznych od nas samych.
Chcąc czy nie chcąc współistniejemy z nimi, nosimy je w sobie, a wiele gatunków pozwala nam sprawnie funkcjonować i cieszyć się zdrowiem. Są jednak i takie, których działanie na ludzki organizm nie jest pozytywne, a po dostaniu się do jego wnętrza wywołują proces chorobowy.
Może być to krótkotrwała i gwałtowna infekcja, jaka ma miejsce na przykład przy zakażeniu pokarmowym Salmonellą lub też skryta i przewlekła. Zarażenie się bakterią Helicobacter pylori nie manifestuje się na ogół w żaden widoczny sposób, ale odległe skutki infekcji są nie do pominięcia.
Objawy zakażenia Helicobacter pylori
Bakteria dostaje się do organizmu człowieka drogą pokarmową, poprzez spożycie zanieczyszczonego nią pokarmu, jedzenie brudnymi rękami lub kontakt ze śliną osoby zakażonej. Jej docelowym miejscem, które wybiera sobie na cel ataku, jest błona śluzowa żołądka. Po dostaniu się tam bakteria wywołuje ostrą fazę zapalenia związaną z uszkodzeniem nabłonka błony śluzowej, obniżeniem ilości produkowanego śluzu, który w normalnych warunkach pełni funkcję ochronną oraz z upośledzeniem wydzielania kwasu solnego, niezbędnym do prawidłowych procesów trawiennych żołądka.
Wszystkie te niekorzystne zmiany mają związek z toksycznymi substancjami wytwarzanymi przez organizm bakterii. Infekcja na tym etapie jest w przeważającej części bezobjawowa i może ulec samoistnemu wyleczeniu. Niestety najczęściej przechodzi ona w przewlekłe zapalenie żołądka, które daje takie objawy jak zgaga, niestrawność, przykry zapach z ust, odbijanie się, a nawet bóle w okolicy nadbrzusza, nudności, wzdęcia i wymioty. Silne objawy mogą wystąpić głównie u dzieci zakażonych bakterią. Możliwy jest też dalszy bezobjawowy przebieg choroby.
Przyczyny powstania choroby
Helicobacter pylori to niewielka bakteria o kształcie pałeczki, należąca do grup Gram ujemnych i wyposażona w rzęski umożliwiające jej sprawne przemieszczanie się. Wytwarzane przez nią substancje toksyczne i enzymy są głównym powodem, dla którego Helicobacter jest szkodliwa dla organizmu ludzkiego. Bakteria występuje niemal na całym świecie, a populacja zarażonych nią osób rośnie. Szacuje się, że w Polsce blisko 70% jest nosicielem Helicobacter, w większości przypadków jest to jednak zakażenie bezobjawowe, a chorzy nie poddają się leczeniu. Nie u wszystkich z nich rozwiną się jednak symptomy choroby.
Możliwe powikłania
Sam stan zapalny śluzówki żołądka nie jest najgroźniejszym skutkiem zakażenia bakterią. Lekarze dużo bardziej obawiają się rozwoju choroby wrzodowej, która jest bardzo częstym powikłaniem zakażenia, na skutek wtórnego nadmiernego wytwarzania kwasu solnego, upośledzenia roli ochronnej śluzu i powstawania nadżerek błony. Wrzody żołądka mogą być przyczyną uporczywych bólów brzucha, odczuwanych zwłaszcza w godzinach rannych i przed posiłkiem oraz krwawień z miejsc pęknięcia i ubytków. Najpoważniejszym powikłaniem zakażenia jest jednak rak żołądka, a przewlekły stan zapalny i infekcja Helicobacter pylori to potwierdzone wieloma wiarygodnymi badaniami czynniki jego rozwoju.
Jak rozpoznać zakażenie Helicobacter pylori ?
Zakażenie Helicobacter pylori można rozpoznać na kilka sposobów. Najbardziej wiarygodnym testem jest pobranie mikroskopijnego wycinka błony śluzowej żołądka podczas gastroskopii przewodu pokarmowego i poddanie go testowi na wytwarzanie specyficznego dla bakterii enzymu-ureazy. Jest to jednak metoda inwazyjna i nie zawsze akceptowana przez pacjentów.
Łatwiejszym testem jest tak zwany test oddechowy lub badanie moczu, gdzie pacjent najpierw wypija roztwór zawierający znakowany mocznik, a następnie stwierdza się jego rozkład przez enzym bakteryjny. Najmniej wiarygodne są apteczne testy do samodzielnego wykonania w domu, które badają jedynie poziom przeciwciał skierowanych przeciwko bakterii i nie świadczą o aktywnym zakażeniu, a jedynie o kontakcie z bakterią.
Leczenie zakażenia Helicobacter pylori
Leczenie zakażenia nie jest skomplikowane, ale nie przeprowadza się go rutynowo u wszystkich nosicieli bakterii. Wskazaniem do eradykacji, czyli pozbycia się bakterii jest występowanie objawów klinicznych. Stosuje się wtedy dwutygodniową terapię potrójną za pomocą dwóch antybiotyków i leku zmniejszającego wytwarzanie kwasu solnego- tak zwanego inhibitora pompy protonowej. Skuteczność leczenia jest bardzo wysoka, a w przypadku opornych form ponawia się kurację zmieniając grupę antybiotyków.