Nogi noszą nas przez życie niemal we wszystkich kierunkach, jakie obierzemy i bez narzekania poddają się naszej woli. Jednak nie wszystkie nasze zachowania, nawyki życiowe i aktywności sprzyjają ich dobremu zdrowiu. Krążąca w naczyniach krew musi pokonać długą drogę, aby wrócić ponownie do serca, skąd została wypompowana.
Droga ta jest o tyle trudniejsza, że krew musi podążać w kierunku pionowym w górę, pokonując spore ciśnienie. Dzieje się tak, kiedy stoimy lub siedzimy, a nogi znajdują się o wiele niżej niż poziom serca. Podczas chodzenia uruchamiana jest pompa mięśniowa, która umożliwia krwi dużo łatwiejszy powrót do serca i opróżnia przepełnione żyły podudzi. O tym, czym grozi długotrwałe unieruchomienie, porzucenie wysiłku fizycznego i zaleganie krwi w żyłach powinna wiedzieć każda dorosła osoba, zwłaszcza obarczona ryzykiem rodzinnym.
Objawy zakrzepicy
Zakrzepica żył głębokich lokalizuje się w przeważającej większości w żyłach podudzia. Choć jest stosunkowo mało znanym schorzeniem, jej skutki mogą być czasami dramatyczne, zwłaszcza jeśli nie zostanie w porę rozpoznana. Problemem dla lekarzy i samych pacjentów jest fakt, że zakrzepica w swoim początkowym stadium nie daje objawów klinicznych, by niedługo potem rozwinąć swoje gwałtowne stadium.
Na podejrzenie zakrzepicy może wskazywać ból, który pojawił się w nodze nagle i nasila się w czasie wykonywania ruchów, na przykład chodzenia. Chora kończyna jest tkliwa i żywo reaguje na dotyk, ucieplona i obrzęknięta. Aby oszacować stopień obrzęku należy porównać bolesną kończynę z drugą lub zachowując delikatność zmierzyć obwody- jest to cenna informacja dla lekarza. Mogą być widoczne przepełnione żyły powierzchowne, zasinienie, zaczerwienienie, a w przypadku masywnej zakrzepicy wzrasta również temperatura całego ciała i pojawia się gorączka.
Przyczyny powstania zakrzepicy
Za rozwój choroby odpowiadają zmienione warunki przepływu krwi przez żyły zlokalizowane w kończynach dolnych. Wyróżnia się trzy główne czynniki, które mogą doprowadzić do zakrzepów żylnych: zwolnienie przepływu krwi (na skutek unieruchomienia lub ucisku), zwiększenie lepkości krwi (odwodnienie, zmiana klimatu, zaburzenia krzepnięcia) oraz zmiany w ścianie naczyń (urazy).
Zaistnienie tych niekorzystnych zdarzeń może mieć miejsce w wielu sytuacjach życiowych. Najczęściej zakrzepica żylna powstaje u osób czasowo lub trwale unieruchomionych, przebywających w szpitalu lub domu opieki. Czynnikiem ryzyka są też operacje i zabiegi, zwłaszcza w obrębie kończyn, urazy, zakażenia, a także okres ciąży i połogu.
Zakrzepica może jednak przydarzyć się każdemu z nas, kiedy pozostajemy w warunkach długotrwałego braku ruchu, na przykład w czasie wielogodzinnej podróży autokarem, samolotem, pociągiem. Sprzyja jej też przyjmowanie niektórych leków, szczególny związek wykazano między powstawaniem zakrzepów a doustną antykoncepcją hormonalną.
Możliwe powikłania
Zakrzepica żylna to schorzenie, którego nie wolno bagatelizować. Chociaż najłagodniejsze postacie mają tendencję do samoistnego ustępowania, najgroźniejsze powikłanie- zator tętnicy płucnej, obarczone jest wysokim ryzykiem zgonu. Największe niebezpieczeństwo stanowi oderwany fragment skrzepliny, który może wraz z prądem krwi wędrować do płuc lub w przypadku nieprawidłowych połączeń anatomicznych również do innych narządów, w tym mózgu.
Jak rozpoznać zakrzepicę ?
W przypadku podejrzenia zakrzepicy lekarz wykona badanie chorego, sprawdzi poziom D-dimerów we krwi (specyficznego markera, znamiennego dla zakrzepicy) oraz przeprowadzi obrazowanie naczyń żylnych i przepływu krwi w ich wnętrzu za pomocą USG dopplerowskiego.
Leczenie zakrzepicy
Niektóre, łagodnie postacie zakrzepicy mogą być leczone w domu chorego, ale dla jego bezpieczeństwa zawsze lepsze jest pozostanie na obserwacji szpitalnej. Stosuje się przede wszystkim leki przeciwkrzepliwe, na początku heparyny, a potem doustne antykoagulanty jak acenokumarol. Podczas przyjmowania tych leków bardzo ważna jest stała kontrola wskaźnika INR, który świadczy o stopniu rozrzedzenia krwi.
Przekroczenie dopuszczalnych norm ( w przypadku zakrzepicy, o ile lekarz nie zaleci inaczej, wynosi ona 3,0) może być przyczyną trudnych do opanowania krwotoków. Aby nie pogłębiać procesu, chory u którego stwierdzono zakrzepicę, jest szybko zachęcany do wstania z łóżka i podjęcia najprostszych aktywności.
